[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Bóg jest dobry, wszechobecny.KoÅ›ciół jest znakiem obecnoÅ›ci Boga w caÅ‚ej naturze.Jest nieÅ›miertelny.CzÅ‚owiek musi mu dziÄ™kować i czcić go za dobrodziejstwa.„Czego chcesz od nas Panie.”Synonimem Boga jest wszystko co on stworzyÅ‚ i ciÄ…gle tworzy.Åšwiat jest harmonijny i zgodny tak jak potężny jest Bóg.ObserwujÄ…c naturÄ™ czÅ‚owiek stwierdza jej doskonaÅ‚ość czyli doskonaÅ‚ość Boga.Pieśń ta jest pochwałą harmonijnego Å›wiata.PotÄ™ga Boga polega na tym iż Ten stworzyÅ‚ Å›wiat.Bóg jest artystÄ… i doskonaÅ‚ym konstruktorem.HoÅ‚d naturze, a przez to Bogu.CzÅ‚owiek nie boi siÄ™ Boga, tylko wyraża wdziÄ™czność za to co Bóg stworzyÅ‚.„Modlitwa o deszcz”CzÅ‚owiek modlÄ…cy siÄ™ do Boga, może oczekiwać speÅ‚nienia swoich pragnieÅ„.„PsaÅ‚terz Dawidów”Jest to przekÅ‚ad głównych myÅ›li, które zawierajÄ… psalmy.PrzekÅ‚ad poetycki.Jest to najdoskonalszy wytwór poezji lirycznej Kochanowskiego.lWALORY ARTYSTYCZNE UTWORÓW RENESANSOWYCHllGATUNKI LITERACKIEllfraszkalZ wÅ‚oskiego sÅ‚owa „frasca” co oznacza gałązka.Od frasche co oznacza bagatela, drobnostka.Jest to krótki utwór poetycki bÄ™dÄ…cy odmianÄ… epigramatu, najczęściej żartobliwy i na bÅ‚ahy temat, dotyczy jakiegoÅ› zdarzenia lub osoby, o charakterze anegdotycznym, zamkniÄ™ty wyrazistÄ… puentÄ… stanowiÄ…cÄ… wyostrzenie myÅ›li lub konkluzje.NazwÄ™ wprowadziÅ‚ Kochanowski w okresie renesansu.Fraszka renesansowa miaÅ‚a charakter głównie sytuacyjny, współczesna posÅ‚uguje siÄ™ chÄ™tnie kontrastem form jÄ™zykowych.lfigliklJest to utwór oÅ›miowierszowy o charakterze epigramatycznym, o treÅ›ci przede wszystkim obyczajowej, podajÄ…cy czÄ™sto anegdotÄ™ bez puenty, dla samego zdarzenia.Taki tytuÅ‚ nadaÅ‚ MikoÅ‚aj Rej swoim wierszom, stanowiÄ…cym część „ZwierzyÅ„ca”.ldramat renesansowylW Anglii w drugiej poÅ‚owie XVI wieku nastÄ…piÅ‚ rozkwit kultury pod ElżbietÄ… I.PanowaÅ‚a tam monarchia absolutna.ByÅ‚a ona dobrym mecenasem dla sztuki, dramatu i teatru.WiÄ…zaÅ‚o siÄ™ to ze Å›redniowiecznym teatrem (misteria, moralitety).Teatr byÅ‚ rodzajem rozrywki dla dworu, mieszczaÅ„stwa i biedoty.Przedstawienia odbywaÅ‚y siÄ™ pod goÅ‚ym niebem na dziedziÅ„cach oberży, dopiero jakiÅ› czas później wybudowano specjalne dla teatru budynki.Przedstawienia odbywaÅ‚y siÄ™ popoÅ‚udniu.Budynek teatru byÅ‚ wieloboczny lub okrÄ…gÅ‚y.W ksztaÅ‚cie podkowy.Zadaszone miejsca dla bogaczy.WewnÄ…trz na dziedziÅ„cu znajdowaÅ‚y siÄ™ stojÄ…ce miejsca dla biedoty.ScenÄ™ stanowiÅ‚a zadaszona platforma.Wokół sceny znajdowaÅ‚y siÄ™ pochodnie.Dekoracje byÅ‚y skÄ…pe (napisy - „Tu jest las”).Bohaterowie mówili gdzie sÄ…, jaka jest pora dnia - nie trzeba byÅ‚o używać dekoracji.Kostiumy aktorów byÅ‚y prywatnÄ… wÅ‚asnoÅ›ciÄ….ByÅ‚y bogate i strojne.Aktor byÅ‚ to zawód, który mogli wykonywać tylko mężczyźni.Autorami sztuk czÄ™sto byli sami aktorzy.Twórcami epoki elżbietaÅ„skiej sÄ…:lThomas KydllJohn LylyllChristper MarlowllWilliam ShakespearelDramat Szekspira:lmistrzostwo w kreÅ›leniu charakteru czÅ‚owieka (dramat psychologiczny) i miotajÄ…cych nim sprzecznych uczuć (dramat ludzkich namiÄ™tnoÅ›ci)llnastrój grozy i niesamowitoÅ›ci (sceny wizyjne i fantastyczne).llzerwanie z trzema jednoÅ›ciamillrezygnacja z chórullsceny zbiorowellw tle akcji przyroda (zjawiska atmosferyczne potÄ™gujÄ…ce nastrój)llswobodna i umowna inscenizacjallodejÅ›cie od zasady decorumlljÄ™zyk patetyczny peÅ‚en ozdób retorycznych, ale również zindywidualizowany.Dostosowany do postaci.Bogactwo mowy potocznej, regionalizmy, przysÅ‚owia, celne powiedzenia.llpieśńlJest to gatunek liryczny, którego pochodzenie wyprowadza siÄ™ ze starożytnej pieÅ›ni obrzÄ™dowych, Å›piewanych przy akompaniamencie muzyki.Pieśń cechuje uproszczenie budowy, prosta skÅ‚adnia, ukÅ‚ad stroficzny, wystÄ™powanie refrenów i paraleizmów (powtórzenie jakiegoÅ› elementu lub zasady budowy).Charakter pieÅ›ni wynika z jej zwiÄ…zków z muzykÄ…; uÅ‚atwia uksztaÅ‚towanie melodii.Do tradycji pieÅ›ni Horacego nawiÄ…zaÅ‚ Kochanowski.Obok najczęściej uprawianej pieÅ›ni jako wiersza lirycznego, czÄ™sto o tematyce miÅ‚osnej, wyksztaÅ‚ciÅ‚y siÄ™ różne jej odmiany, zwiÄ…zane z ramÄ… sytuacyjnÄ… (powitalna, pożegnalna, pochwalna, biesiadna).IstniejÄ… pieÅ›ni popularne - ludowe, żoÅ‚nierskie, powstaÅ„cze, legionowe.ltrenlOd greckiego sÅ‚owa „threnos” czyli lament, pieśń żaÅ‚obna, opÅ‚akiwanie.Jest to utwór poetycki o tonie elegijnym i charakterze żaÅ‚obnym, poÅ›wiÄ™cony wspomnieniu osoby zmarÅ‚ej, rozpamiÄ™tywanie jej zalet i uczynków.Gatunek ten uksztaÅ‚towano w antyku, a do poezji polskiej wprowadziÅ‚ go Kochanowski.ltraktatlRozprawa obszernych rozmiarów podejmujÄ…ca podstawowe problemy danej dziedziny wiedzy.WystÄ™puje czÄ™sto w tytuÅ‚ach prac filozoficznych.lkazanie, homilialPrzemówienie o treÅ›ci religijnej, wygÅ‚aszane podczas nabożeÅ„stwa, objaÅ›niajÄ…ce teksty religijne i zawierajÄ…ce pouczenie moralne.Kazania Å›redniowieczne wprowadzaÅ‚y realia życia codziennego w celu ilustrowania nauk moralnych.W okresie reformacji zbiory kazaÅ„ przybraÅ‚y charakter utworów literackich niekoniecznie peÅ‚niÄ…ce funkcje użytkowe.Kazania sejmowe Skargi w proroczym tonie przeciwstawiÅ‚y ideaÅ‚y heroizmu i patriotyzmu wzorom życia ziemiaÅ„stwa.lsielankalJest to gatunek poetycki wywodzÄ…cy siÄ™ z antycznej Grecji (idylla Teokryta), obejmujÄ…cy utwory utrzymane w pogodnym tonie.OpowiadajÄ… one o życiu pasterzy lub wieÅ›niaków.Gatunek ten w starożytnym Rzymie rozwinÄ…Å‚ Wergiliusz.Znany byÅ‚ również w czasach nowożytnych i oznaczaÅ‚ wówczas wierszowany utwór o formie monologu wÅ‚ożonego w usta postaci literackiej na ogół pasterza, z przeważajÄ…cym udziaÅ‚em elementów dialogowych i opisowych.Do literatury polskiej ten gatunek wprowadziÅ‚ Kochanowski.Obok sielanki narracyjne wystÄ™powaÅ‚ również sielanka dialogowa, sielanka udramatyzowana.Tematyka z życia pasterskiego lub wiejskiego przedstawiana byÅ‚a w sposób realistyczny lub konwencjonalny (sielanka konwencjonalna).Dla sielanki staropolskiej charakterystyczna byÅ‚a dwupÅ‚aszczyznowość, polegajÄ…ca na wystÄ™powaniu podmiotu wypowiedzi (i sytuacji) oraz wypowiedzi przytoczonej.W sielance wyrażaÅ‚a siÄ™ tÄ™sknota za życiem natury i niechÄ™ci do miasta, charakterystyce to dla kultury dworskiej z wÅ‚aÅ›ciwym jej pragnieniem zwrotu do ludowoÅ›ci.lnowelalOd wÅ‚oskiego sÅ‚owa „novella” co oznacza nowość.Jest to krótki utwór epicki, który charakteryzuje zwiÄ™zÅ‚ość kompozycji (wyraźny punkt kulminacyjny, puenta), ograniczenie liczby postaci, wprowadzenie tylko jednego wÄ…tku, skupienie siÄ™ na jednym tylko problemie, jeden punkt widzenia.UksztaÅ‚towaÅ‚a siÄ™ ona we WÅ‚oszech w renesansie.StaÅ‚a siÄ™ Å›rodkiem wprowadzenia do literatury Å›rodowiska mieszczaÅ„skiego z jego życiem codziennym i ludźmi, problematykÄ… obyczajowÄ… i psychologicznÄ…, co wyraźnie odróżniaÅ‚o ten gatunek od epiki wierszowanej.lReligijność MikoÅ‚aja SÄ™Pa-SzarzyÅ„skiegolMikoÅ‚aj SÄ™p-SzarzyÅ„ski to twórca renesansu, ale wprowadza on elementy barokowe.W jego poezji zauważamy brak pogody ducha czy afirmacji życia.Na pierwszy plaan wysuwajÄ… siÄ™ sprawy religijne.Stawia czÅ‚owieka wobec siÅ‚y jakÄ… jest Bóg.Utwory jego to zbiór sonetów.WydaÅ‚ tomik „rymy, albo wiersze polskie”.Sonet IVCzÅ‚owiek walczy z pokusami i sÅ‚aboÅ›ciami Å›wiata
[ Pobierz całość w formacie PDF ]