[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Nasze ludzkie mózgi są oczywiście znacznie sprawniejsze od mózgu indyczki czy jakiegokolwiek innego zwierzęcia.Żaden gatunek nie dorównuje nam w zdolności do równoczesnego uwzględnienia mnóstwa istotnych faktów i podejmowania rozsądnych decyzji.To ta właśnie przewaga zadecydowała o zdominowaniu życia na naszej planecie przez gatunek ludzki.Niemniej jednak i nasze zdolności umysłowe me pozbawione są istotnych ograniczeń i w imię skuteczności musimy czasami rezygnować z dogłębnie przemyślanych i pochłaniających czas decyzji na rzecz reagowania automatycznego, prymitywnego, opartego na jednej tylko informacji.Ale za to szybkiego.Na przykład, w wielu sytacjach, w których mamy osobie proszącej nas o coś odpowiedzieć "tak" lub "nie", skłonni jesteśmy opierać swoją odpowiedź na jednej tylko informacji.W poprzednich rozdziałach rozważaliśmy, jakie to typy pojedn-czych informacji najczęściej bywają takimi sygnałami uległości wobec wpływu wywieranego na nas przez innych.Ludzie prawie zawsze polegają na tych sygnałach, gdyż z reguły zapewnia to podjęcie trafnych decyzji.Dlatego tak często i w tak automatyczny sposób decyzjami naszymi kierują czynniki związane z regułami wzajemności, konsekwencji, społecznego dowodu słuszności, lubienia, autorytetu i niedostępności.Każda z nich dostarcza sama w sobie wartościowych wskazówek co do tego, kiedy warto powiedzieć "tak", a kiedy "nie".Tych wszystkich pojedynczych wskazówek skłonni jesteśmy używać wtedy, gdy nie mamy ochoty, czasu, energii czy zasobów umysłowych, aby w danej chwili dokonać wyczerpującej analizy sytuacji.Kiedy spieszymy się, jesteśmy niepewni, zestresowani, obojętni, zmęczeni lub zajęci czymś innym, mamy skłonność obejmować swą uwagą mniejszy zakres istotnych w danej sytuacji danych.Podejmując decyzję w takich warunkach, często zdajemy się na uproszczoną metodę, opartą na informacji pojedynczej, ale najważniejszej.Wszystko to prowadzi nas do cokolwiek niepokojącego wniosku: pomimo niezwykłego wyrafinowania ludzkiego aparatu umysłowego, który pozwolił naszemu gatunkowi zdominować całą planetę, zbudowaliśmy na Ziemi otoczenie tak złożone, szybko zmieniające się i przeładowane informacją, że możemy sobie z nim poradzić tylko poprzez odwołanie do prymitywnych sposobów reagowania charakterystycznych dla zwierząt, które tak dawno temu prześcignęliśmy.Automatyzmy nowoczesneJohn Stuart Mili, brytyjski ekonomista, myśliciel polityczny i filozof nauki zmarł 120 lat temu.Rok jego śmierci (1873) jest ważną datą, ponieważ Mili był ostatnim człowiekiem o opinii kogoś, kto wiedział wszystko, co wiedzieć było można.W dniu dzisiejszym pomysł, że jeden z nas mógłby posiąść całość* Psychologowie zebrali liczne dowody na takie zawężenie pola widzenia czy zakresu rozważanych informacji - por.Berkowitz i Buck (1967), Bodenhausen (1990), Cohen (1978), Easterbrook (1959), Gilbert i Osbome (1989), Hockey i Hamilton (1970), Keinan (1987), Kruglanski i Freund (1983), Mackworth (1965), Milgram (1970), Mffler i in.(1976), Moore i in.(1986), Scammon (1977) oraz Tyersky i Kahneman (1974).wiedzy znanej ludzkości, wywołać może co najwyżej uśmiech.Po erach powolnej kumulacji, wiedza ludzkości zaczęła mnożyć się i przyrastać z szybkością toczącej się śnieżnej kuli, osiągając zupełnie monstrualne rozmiary.Żyjemy obecnie w świecie, w którym połowa wiedzy w dowolnej niemal dziedzinie nauki pozyskana została w ciągu ostatnich 15 lat.W niektórych zaś dziedzinach (np.w fizyce), podwojenie nagromadzonej wiedzy następuje wręcz co osiem lat.Lawina wiedzy nie ogranicza się przy tym do tak egzotycznych dla przeciętnego śmiertelnika dziedzin, jak chemia molekularna czy fizyka kwantowa.Rośnie też ilość wiedzy w dziedzinach istotnych dla każdego z nas - zdrowie, rozwój dziecka, sposób odżywiania się.Ten szybki przyrost wiedzy będzie też kontynuowany w przyszłości - liczbę czasopism naukowych wydawanych na całym świecie ocenia się w tej chwili na 40 tyś.(Broad, 1988).Niezwykle szybkie zmiany pojawiają się nie tylko w nauce, ale jak nąjdo-słowniej tuż za progiem naszego domu.Alvin Toffler udokumentował w swoim Szoku przyszłości, z jak nie spotykaną nigdy przedtem szybkością zmienia si^ tempo podróżowania, częstość przeprowadzania się ludzi z miejsca na miejsce,' szybkość zastępowania jednych domów przez inne, liczba spotykanych ludzi i skracanie czasu kontaktu z nimi.Z niezwykłą szybkością zmieniają się nawet.produkty, jakie możemy kupić w supermarkecie, salonie samochodowym, do- ° mu towarowym.Wiele spotykanych tam dzisiaj produktów nie istniało jeszcze w zeszłym roku, wiele innych zostanie zastąpionych przez nowe produkty w roku przyszłym.Nowość, zmiana, tymczasowość i przyspieszenie - to znamio-)».na naszej cywilizacji.Ta narastająca lawina informacji i możliwości wyboru następuje dzięki zdumiewającemu postępowi technologicznemu.Główną rolę odgrywa tu rozwój technologii zbierania, gromadzenia i wydobywania informacji oraz rozwój środków komunikacji.Początkowo owoce tego rozwoju zbierane były przez wielkie organizacje - agendy rządowe czy potężne korporacje
[ Pobierz całość w formacie PDF ]