[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Wreszcie w województwach zachodnich zaczęła siÄ™ rozwijać uprawa buraka cukrowego - w tym czasie powstaÅ‚y pierwsze w Królestwie cukrownie.Wszelkie zabiegi o podniesienie dochodowoÅ›ci z folwarków okazywaÅ‚y siÄ™ wszakże półśrodkami.Od czasów pruskich zadÅ‚użenie dóbr ziemskich nie ulegÅ‚o zmniejszeniu: w 1824 r.hipoteczne obciążenie majÄ…tków ziemskich w Królestwie siÄ™gaÅ‚o 60% ich wartoÅ›ci.DoszÅ‚o do masowych licytacji.PowstrzymaÅ‚o ten proces dopiero zaÅ‚ożenie w 1825 r.Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego, uÅ‚atwiajÄ…cego szlachcie uzyskiwanie taniego kredytu.Gorzej niż w Królestwie przedstawiaÅ‚a siÄ™ sytuacja rolnictwa w Galicji, gdzie możliwoÅ›ci zbytu byÅ‚y bardzo ograniczone, a ceny ksztaÅ‚towaÅ‚y siÄ™ o 40% niżej niż w Wiedniu czy Pradze.Znaczna część folwarków przeszÅ‚a wiÄ™c na uprawÄ™ ziemniaków i zwiÄ…zane z tym gorzelnictwo, które stanowiÅ‚o jedno z głównych źródeÅ‚ zysków wielkiej wÅ‚asnoÅ›ci.Najlepsze możliwoÅ›ci rozwoju miaÅ‚o rolnictwo na ziemiach polskich pod panowaniem pruskim.Proces regulacyjny zbiegaÅ‚ siÄ™ z przemianami w technice produkcyjnej.Już w pierwszej ćwierci XIX w.na ÅšlÄ…sku i na Pomorzu nastÄ…piÅ‚o peÅ‚ne niemal przejÅ›cie od trójpólówki do pÅ‚odozmianu.Wolniej przebiegaÅ‚ ten proces w PoznaÅ„skiem, jakkolwiek i na tym terenie, w dużej mierze dziÄ™ki dziaÅ‚alnoÅ›ci Dezyderego ChÅ‚apowskiego, który staraÅ‚ siÄ™ na polski teren przeszczepić doÅ›wiadczenia rolnictwa angielskiego, ziemiaÅ„stwo zaczęło stosować pÅ‚odozmian.PrzestawiajÄ…c siÄ™ na pracÄ™ najemnÄ… folwarki wykorzystywaÅ‚y także w wiÄ™kszym stopniu mechanizacjÄ™.Ale na razie te poczynania w PoznaÅ„skiem nie wykraczaÅ‚y poza fazy próbne.Dopiero w nastÄ™pnym okresie miaÅ‚ „nastÄ…pić znaczny wzrost poziomu uprawy roli.Podobnie jak w Królestwie, także i na Pomorzu, ÅšlÄ…sku i w PoznaÅ„skiem wprowadzono uprawÄ™ buraka cukrowego i powstawaÅ‚y coraz liczniejsze cukrownie.Aby pomóc ziemiaÅ„stwu w unowoczeÅ›nianiu gospodarki, już, w 1821 r.powstaÅ‚o w PoznaÅ„skiem Ziemstwo Kredytowe, pozostajÄ…ce w rÄ™kach polskich, uÅ‚atwiajÄ…ce uzyskiwanie dÅ‚ugoterminowych pożyczek.ByÅ‚a to przy tym próba przeciwstawienia siÄ™ polityce rzÄ…du pruskiego, którego pomoc kredytowa kierowaÅ‚a siÄ™ przede wszystkim ku wÅ‚aÅ›cicielom Niemcom, zmierzajÄ…c do zwiÄ™kszenia liczebnoÅ›ci ziemiaÅ„stwa niemieckiego w KsiÄ™stwie.W sumie trzeba wszakże stwierdzić, że ogólny postÄ™p w gospodarce rolnej na ziemiach polskich byÅ‚ stosunkowo powolny: nawet reformy zainicjowane na ziemiach polskich pod panowaniem pruskim otwieraÅ‚y dopiero na przyszÅ‚ość lepsze perspektywy dla rolnictwa.lRozwój przemysÅ‚ulO wiele wiÄ™ksze postÄ™py niż w rolnictwie dokonaÅ‚y siÄ™ w tym czasie w zakresie produkcji przemysÅ‚owej, zwÅ‚aszcza na ÅšlÄ…sku i w Królestwie.Jakkolwiek bowiem rolnictwo uczestniczyÅ‚o w dochodzie narodowym np.Królestwa w 70%, najważniejsze przemiany gospodarcze objęły wÅ‚aÅ›nie górnictwo i przemysÅ‚.Rozwój przemysÅ‚u byÅ‚ uwarunkowany przede wszystkim zmianami w strukturze rolnictwa.Szczególnie istotne byÅ‚o przyznanie na wiÄ™kszoÅ›ci ziem polskich, z wyjÄ…tkiem tych, które wchodziÅ‚y bezpoÅ›rednio do Cesarstwa Rosyjskiego, wolnoÅ›ci osobistej dla chÅ‚opów.OtworzyÅ‚ siÄ™ w ten sposób zasób rÄ…k do pracy w produkcji pozarolniczej.Ponadto czynszowanie chÅ‚opów zwiÄ™kszaÅ‚o chÅ‚onność rynku wewnÄ™trznego.Drugim ważnym czynnikiem wpÅ‚ywajÄ…cym na zwiÄ™kszenie siÄ™ produkcji przemysÅ‚owej byÅ‚y udoskonalenia techniczne, które polegaÅ‚y czy to na wprowadzaniu nowych źródeÅ‚ energii (maszyny parowe), na wiÄ™kszym zastosowaniu maszyn, czy na dalszej koncentracji produkcji, w tym okresie w postaci manufaktur.Wreszcie istotne znaczenie miaÅ‚a polityka protekcyjna rzÄ…du, który albo staraÅ‚ siÄ™ tworzyć warunki korzystne dla inwestycji przemysÅ‚owych, jak dziaÅ‚o siÄ™ to w Królestwie, albo też kierujÄ…c siÄ™ interesem obcego organizmu paÅ„stwowego wpÅ‚ywaÅ‚ na taki kierunek rozwoju przemysÅ‚u, by jego oÅ›rodki powstawaÅ‚y poza ziemiami polskimi, jak dziaÅ‚o siÄ™ w Austrii, ale także, np.w odniesieniu do PoznaÅ„skiego, i w Prusach.Na przeksztaÅ‚cenia w spoÅ‚eczeÅ„stwie polskim najwiÄ™kszy wpÅ‚yw miaÅ‚ rozwój produkcji przemysÅ‚owej w Królestwie.PoczÄ…tkowo warunki tego rozwoju nie przedstawiaÅ‚y siÄ™ korzystnie.Rynek wewnÄ™trzny, osÅ‚abiony wskutek zniszczeÅ„ i kosztów wojennych, nie zapowiadaÅ‚ wiÄ™kszego popytu, choćby ze wzglÄ™du na maÅ‚Ä… chÅ‚onność odbiorcy chÅ‚opskiego.W handlu zewnÄ™trznym uwydatniÅ‚a siÄ™ znów zależność od Prus.Po zawarciu umowy handlowej miÄ™dzy Prusami a RosjÄ… w 1818 r., przy stosunkowo niskich cÅ‚ach przemysÅ‚ pruski mógÅ‚ zalewać swymi wyrobami rynek Królestwa.Po objÄ™ciu urzÄ™du ministra skarbu przez Ksawerego Druckiego-Lubeckiego sytuacja ta ulegÅ‚a jednak zmianie.Można siÄ™ byÅ‚o bowiem przeciwstawić gospodarczej penetracji pruskiej, wiążąc siÄ™ bliżej z wielkim rynkiem rosyjskim.W przekonaniu Lubeckiego i ówczesnego rzÄ…du Królestwa takie powiÄ…zanie ugruntowaÅ‚oby dotychczasowe polityczne zbliżenie z RosjÄ….Z punktu widzenia arystokracji kryÅ‚a siÄ™ w tym jeszcze jedna dogodność: odsuwaÅ‚a siÄ™ bowiem konieczność aktywizacji rynku wewnÄ™trznego, co byÅ‚o niemożliwe bez gÅ‚Ä™bszych przemian spoÅ‚ecznych.Mimo oporów ze strony burżuazji rosyjskiej, niechÄ™tnej konkurencji Królestwa, udaÅ‚o siÄ™ pozyskać dla tych projektów cara.W 1822 r
[ Pobierz całość w formacie PDF ]