[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Na uwagÄ™ zasÅ‚uguje fakt, że nawet tradycyjna opozycja chrzeÅ›cijaÅ„ska, czy bardziej nawet islamska, wobec judaizmu klasycznego wolna byÅ‚a od rasizmu.Trudno siÄ™ zresztÄ… dziwić, wynikaÅ‚o to bowiem z uniwersalnego charakteru chrzeÅ›cijaÅ„stwa i islamu, jak również ich zwiÄ…zków z wiarÄ… mojżeszowÄ… (Å›w.Tomasz Morus wielokrotnie strofuje kobietÄ™, która protestowaÅ‚a, gdy powiedziaÅ‚ jej, że Maria Dziewica byÅ‚a żydówkÄ…).Jednak moim zdaniem o wiele ważniejszym powodem takiego stanu rzeczy byÅ‚a pozycja spoÅ‚eczna żydów, należących nieodmiennie do klas wyższych.W wielu krajach żydów traktowano jak (potencjalnych) arystokratów.WystarczyÅ‚o, że siÄ™ przechrzcili, a mogli zawierać małżeÅ„stwa z przedstawicielami najznakomitszych rodów.PiÄ™tnastowieczny szlachcic kastylijski czy aragoÅ„ski, albo osiemnastowieczny arystokrata polski - żeby posÅ‚użyć siÄ™ tylko dwoma przykÅ‚adami krajów, w których nagminnie dochodziÅ‚o do zwiÄ…zków małżeÅ„skich z „przechrztami” - nie pojÄ…Å‚by za żonÄ™ hiszpaÅ„skiej wieÅ›niaczki czy córki polskiego chÅ‚opa paÅ„szczyźnianego, choćby nie wiem jak Ewangelia wychwalaÅ‚a cnote ubóstwa.Najbardziej znamiennym przejawem współczesnego antysemityzmu jest mit o żydowskiej „rasie” - czesze na pozór niewidocznej, lecz podobno dominujÄ…cej i trafnie charakteryzujÄ…cej żydów, i to niezależnie od historii czy uwarunkowaÅ„ spoÅ‚ecznych.Gdy tylko współczesny antysemityzm pokazaÅ‚ swój pazur, natychmiast podchwycili ten mit niektórzy liderzy KoÅ›cioÅ‚a.Na przykÅ‚ad, część hierarchii francuskiego KoÅ›cioÅ‚a katolickiego sprzeciwiÅ‚a siÄ™ nowej doktrynie rasistowskiej wyÅ‚ożonej przez E.Drumonta, pierwszego popularnego współczesnego antysemity, autora gÅ‚oÅ›nej książki „La France Juive” (1886)(23).Współczesny antysemityzm niemiecki natrafiÅ‚ poczÄ…tkowo na podobny opór.Należy też podkreÅ›lić, że dla osiÄ…gniÄ™cia wÅ‚asnych celów po antysemityzm siÄ™gaÅ‚y niektóre wpÅ‚ywowe europejskie ugrupowania konserwatywne, a równoczeÅ›nie antysemici, gdy tylko nadarzaÅ‚a siÄ™ ku temu okazja, chÄ™tnie powoÅ‚ywali siÄ™ na konserwatystów, choć obie grupy nie miaÅ‚y ze sobÄ… zbyt wiele wspólnego.Ofiarami ciÄ™tego pióra wspomnianego Drumonta nie stali siÄ™ Rothschildowie, lecz arystokracja, która siÄ™ do nich umizgiwaÅ‚a.Drumont nie oszczÄ™dziÅ‚ też rodziny królewskiej.ani biskupów, ani samego papieża (24).Niemniej jednak wielu francuskich notabli, biskupów i konserwatystów ochoczo siÄ™gaÅ‚o do teorii Drumonta i antysemityzmu w okresie kryzysu zwiÄ…zanego z aferÄ… Dreyfusa, by obalić wÅ‚adzÄ™ republikaÅ„skÄ….Ten rodzaj oportunistycznych sojuszy pojawiÅ‚ siÄ™ wielokrotnie na przestrzeni lat w różnych krajach europejskich aż do upadku nazismu.Wrogość konserwatystów wobec wszelkiego radykalizmu, a w szczególnoÅ›ci wobec różnych odmian socjalizmu, zaÅ›lepiaÅ‚a tych pierwszych co do natury ich politycznych sojuszników.W wielu wypadkach konserwatyÅ›ci gotowi byli sprzymierzyć siÄ™ z samym diabÅ‚em, zapominajÄ…c o starym powiedzeniu, iz od ciemnych typów trzeba siÄ™ trzymać z dala.Skuteczność współczesnego antysemityzmu i jego sojuszu z konserwatystami zależaÅ‚a od kilku czynników.Po pierwsze, istniejÄ…ca w wielu krajach (choć stanowczo nie we wszystkich) tradycyjna chrzeÅ›cijaÅ„ska niechęć religijna wobec żydów, gdy tylko spotykaÅ‚a siÄ™ z poparciem lub choćby brakiem sprzeciwu ze strony kleru, mogÅ‚a swobodnie zaowocować sojuszem z antysemickÄ… ferajnÄ….Stanowisko kleru w poszczególnych krajach wynikaÅ‚o w dużym stopniu z lokalnej specyfiki historycznej i uwarunkowaÅ„ spoÅ‚ecznych.We Francji, na przykÅ‚ad, KoÅ›ciół katolicki miaÅ‚ silne ciÄ…goty do koniunkturalnego sprzymierzania siÄ™ z antysemitami, we WÅ‚oszech natomiast nie; podobne ciÄ…goty miaÅ‚ KoÅ›ciół w Polsce i SÅ‚owacji, a w Czechach nie.Grecki KoÅ›ciół ortodoksyjny w Rumunii przejawiaÅ‚ silne tendencje antysemickie, w BuÅ‚garii zaÅ› przeciwnie.JeÅ›li chodzi o koÅ›cioÅ‚y protestanckie, opinie na ten temat byÅ‚y skrajnie podzielone.W koÅ›ciele Å‚otewskim i estoÅ„skim górÄ™ wzięły tendencje antysemickie.Natomiast w innych krajach (na przykÅ‚ad w Holandii, Szwajcarii i krajach skandynawskich) potÄ™piono antysemityzm już z chwilÄ…, gdy siÄ™ pojawiÅ‚.Po drugie, antysemityzm byÅ‚ zasadniczo ogólnym przejawem ksenofobii, marzeniem o spoÅ‚eczeÅ„stwie „czystym”, jednorodnym, jednonarodowym.Problem polegaÅ‚ na tym, że okoÅ‚o roku 1900 (czyli jeszcze do niedawna) w wiÄ™kszoÅ›ci krajów europejskich jedynymi „obcymi” byli żydzi.Tak wÅ‚aÅ›nie byÅ‚o w Niemczech.Niemieccy rasiÅ›ci z poczÄ…tku XX wieku w równym stopniu pogardzali Murzynami, co żydami, tyle tylko, że w Niemczech nie byÅ‚o wtedy Czarnych
[ Pobierz całość w formacie PDF ]