[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Nie tylko materię fizyczną, lecz również sprawy polityczne pojmowano wkategoriach "cegiełek" - autonomicznych jednostek, czyli niejako atomów.Tak oto motyw atomistyczny przewijał się przez wszystkie sfery życia.Taka wizja rzeczywistości, na którą składają się odpowiednio zorganizowane, alepodzielne części składowe, pasowała jak ulał do nowych wyobrażeń na temat czasu iprzestrzeni, które przecież także można było dzielić na coraz to mniejsze cząstki.Ogarniającnajodleglejsze obszary globu i podporządkowując sobie zarówno tzw.społeczeństwaprymitywne, jak i rolnicze kraje pierwszej fali - cywilizacja drugiej fali wszędzieupowszechniała spoisty i konsekwentny, industrialny obraz ludzi, polityki i społeczeństwa.Do systemu w pełni logicznego brakowało jednak jeszcze jednego elementu.ODWIECZNE PYTANIE "DLACZEGO?"%7ładna cywilizacja nie może kształtować ludzkiego życia, dopóki nie potrafi wyjaśnić,dlaczego jest tak, jak jest.Wystarczy przy tym, by zaledwie dziesiąta część takiej odpowiedziwynikała ze znajomości rzeczy; cała reszta może pozostać nieodgadniona tajemnicą.Podporządkowując się bowiem imperatywom kultury, ludzie muszą mieć bodaj odrobinępewności, że z ich postępowania coś wyniknie.A do tego potrzebna jest przynajmniejczęściowa odpowiedz na odwieczne pytanie: "dlaczego?".Cywilizacja drugiej falizaproponowała teorię tak zręczną i wszechstronną, że wydawało się, iż dzięki niej wszystkobędzie można wyjaśnić.Kamyk wpada do wody.Po powierzchni rozchodzą się kręgi.Dlaczego? Jaka jestprzyczyna tego zjawiska? Po dzieciach industrializmu można się spodziewać, że odpowiedzą:"Ponieważ ktoś wrzucił do wody kamyk."WYKSZTAACONY EUROPEJCZYK %7łYJCY W XII CZY XIII WIEKU, PR�BUJC ODPOWIEDZIENA TAKIE PYTANIE, POMYZLAABY ZAPEWNE O CZYMZ ZUPEANIE INNYM.SIGNABY ONPRAWDOPODOBNIE DO ARYSTOTELESA I SZUKAA PRZYCZYNY MATERIALNEJ, PRZYCZYNYFORMALNEJ, PRZYCZYNY SPRAWCZEJ I PRZYCZYNY OSTATECZNEJ, A %7łADNA Z NICH SAMA PRZEZSI NIE WYJAZNIAABY MU NICZEGO.ZREDNIOWIECZNY MDRZEC CHICSKI NAWIZAABY DO YIN IYANG ORAZ DO POLA SIA WPAYW�W, KT�REMU - JAK WIERZYA - PODLEGAJ WSZYSTKIEZJAWISKA.Cywilizacja drugiej fali znalazła swoją odpowiedz na tajemnice przyczynowości wspektakularnym odkryciu przez Newtona powszechnego prawa ciążenia.Przyczynami,według Newtona, są "siły przyłożone do ciał w celu wprawienia ich w ruch".Obiegowymprzykładem Newtonowskiej przyczyny i skutku są kule bilardowe, które wskutek zderzeniazaczynają się poruszać zgodnie z zasadą akcji wywołującej reakcję.Ta koncepcja zmianzachodzących wyłącznie pod wpływem sił zewnętrznych, dających się zmierzyć i łatwo zidentyfikować, niesłychanie silnie oddziaływała na wyobraznię, gdyż była doskonaledopasowana do industrealnych pojęć linearnej przestrzeni i czasu.Prawdę mówiąc,Newtonowska, czy inaczej mechanistyczna przyczynowość, którą przyswajano sobie kolejnowe wszystkich krajach w miarę rozprzestrzeniania się rewolucji przemysłowej w Europie,zadzierzgnęła supeł na pakiecie, w którym szczelnie zamknęły się wszystkie pojęciaskładające się na nową industrealność.Jeżeli świat składa się z oddzielnych cząsteczek - miniaturowych kul bilardowych - towszystkie przyczyny wynikają z wzajemnych oddziaływań między tymi kulami.Jednacząsteczka lub atom uderza w drugą.Pierwsza jest przyczyną powodującą ruch drugiej.Jejruch jest skutkiem ruchu pierwszej.Nie ma żadnego działania bez ruchu w przestrzeni i żadenatom nie może znajdować się w dwóch miejscach na raz.Wszechświat, który wydawał się skomplikowany, bezładny, zaskakujący, zagęszczony,tajemniczy i chaotyczny, nagle zaczął wydawać się uporządkowany i klarowny.Każdezjawisko, począwszy od atomu w ludzkiej komórce, a skończywszy na najodleglejszejgwiezdzie, mogło być zrozumiane jako materia w ruchu; każda cząsteczka poruszałanastępną, wprowadzając ją w wir wiecznego baletu istnienia
[ Pobierz całość w formacie PDF ]