[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Powiedziano, że Kuba musi bronić się sama.Następnie Gorbaczow poszedł o krok dalej i ostrzegł Kubańczyków,by szykowali się na życie bez pomocy gospodarczej.Kiedy wraz z Amerykanami doprowadził do końca zimnejwojny, powiedział Kubańczykom, że ingerowanie w wojny domowe w Afryce nie odpowiada już radzieckimcelom.Gorbaczow uzyskał także od Castro obietnicę, iż ten nie będzie wzniecał niepokojów w AmeryceAacińskiej; obstawał, by Kubańczycy zgodzili się trzymać z dala od Salwadoru i Nikaragui.Ostatnią potrzebnąmu rzeczą była rozmowa telefoniczna z prezydentem Bushem, pytającym, czemu to światowy ruchkomunistyczny nadal wznieca kurz na podwórzu" USA26.Jednocześnie radzieccy przywódcy dawali ustnezapewnienia, że ochrona Kuby jest dla ZSRR sprawą świętą"27.Castro nadal oferował Moskwie, co mógł.Jeślicukier nie wystarczył, był gotów dostarczyć ZSRR pomocy medycznej i zająć się ofiarami Czarnobyla.Fakt, żezubożała, nieuprzemysło-wiona Kuba mogła zatkać dziury ziejące w radzieckiej opiece zdrowotnej, stanowiłznak generalnego bankructwa komunizmu w Rosji28.Kiedy pod koniec 1991 roku ZSRR upadł i władzę w Rosji objął Borys Jelcyn, zakończył dotowaniekubańskiego cukru i przerwał dostawy taniej ropy naftowej.Kuba została pozostawiona samej sobie.Pierwsząreakcją Castro było rozszerzenie kontroli państwa nad gospodarką.Ta kontrrefor-ma, która doprowadziła dozamknięcia rynków chłopskich, natychmiastobniżyła ogólny standard życia.Gdyby kubański przywódca znał historię jakiegokolwiek komunistycznegokraju, mógłby przewidzieć podobny wynik.Wkrótce uznał swój błąd i zaczął optować za bardzoograniczonym powrotem do przedsiębiorstw prywatnych.Podczas gdy Gorbaczow robił to w miarę chętnie,Castro postępował raczej z niechęcią.Przynajmniej jednak przywrócił rynki farmerom i pozwolił sprzedawaćprywatne rękodzieła na przydrożnych straganach.Legalizowano coraz więcej rodzajów drobnej działalnościbiznesowej.Powróciły prywatne restauracje.Państwowe gospodarstwa rolne zostały zastąpione przezkooperatywy i zróżnicowały uprawy, nie ograniczając się do trzciny cukrowej.Castro zapełniał dziury wbudżecie państwowym poprzez zawieranie umów z zagranicznymi firmami turystycznymi.Podpisał umowę zkanadyjskim przedsiębiorstwem, które miało rozwijać wydobycie niklu nad zatoką Moa.Wycofanie się zAfryki zmniejszyło wydatki.Nadal trwała amerykańska blokada, a przywódcy kubańscy czynili minimalnezmiany w ekonomii komunizmu, by przetrwać skutki transformacji w ZSRR.Nie zgadzali się jednak na jakakolwiek zasadniczą reformę polityczną.System jednopartyjny z cenzurą i siłamibezpieczeństwa miał się dobrze.Castro trzymał wszystko mocno w garści.W roku 1989 jego głównodowodzącyw Angoli, Arnaldo Ochoa, został rozstrzelany za prowadzenie zakazanej działalności handlowej.Chodziły plotki,że Ochoa dążył do politycznych przemian na wzór reform Gorbaczowa i że jego egzekucja była w rzeczywistościdokonanym przez Castro morderstwem sądowym na potencjalnym rywalu.Castro zachowywał postawęrewolucyjnego buntownika.Zareagował na upadek Związku Radzieckiego lekceważącym dowcipem:Są tacy, którzy uważają, że skoro inni rozpuszczają się niczym beza, z Kubą stanie się tak samo.Być może nieprzyszło im do głowy, że jesteśmy zrobieni z innych białek, z innych jaj (śmiech i brawa).I nie zrozumcie zle mojejsymboliki [jaja w hiszpańskiej idiomatyce mogą oznaczać jądra] (śmiech): Mam na myśli białka jajek używane dowyrobu bez; może jednak my [tu na Kubie] mamy do czynienia z jajami smoka29.Rewolucja kubańska nie upadnie, jeśli Castro będzie miał w tej sprawie coś do powiedzenia.W swychprzemówieniach Castro wrzucił do jednego worka Gorbaczowa razem z amerykańskimi prezydentami, odJohnaKennedyego do Georga H.Busha, i wykpiwał ich wszystkich tak samo.Nie wahał się wyjaśnić swoimobywatelom, dlaczego narastają trudności.Powiedział do młodej publiczności w pazdzierniku 1991 roku:(.) w czasie, kiedy rewolucja triumfowała, zużywaliśmy 4 miliony ton ropy naftowej, a za tonę cukru kupowaliśmysiedem ton ropy naftowej, siedem! (.) Rzecz w tym, że obecnie, przy zmonopolizowanych cenach ropy naftowej i ob-niżonych cenach cukru na rynku, na którym stosuje się dumpingowe ceny, do kupna tony ropy naftowej potrzebaniemal tony cukru: można kupić 1,3 lub 1,4 tony ropy naftowej za tonę cukru30.Jakkolwiek ciężkie byłyby czasy, Castro zachęcał do determinacji i dumy.To nie na Kubie brakuje ludziomjedzenia, mieszkań, edukacji oraz opieki zdrowotnej.Przykład tej wyspy jest światłem przewodnim dlapozostałej części Ameryki Aacińskiej.Kubańczycy mogą nadal kręcić nosem na jankeski imperializm".Nie wszyscy przywódcy zagraniczni spotykali się z brakiem szacunku.Castro dyskretnie dążył dozłagodzenia stosunków z Amerykanami po wygranych przez Billa Clintona wyborach prezydenckich w 1993roku.Miało to jednak słabszy efekt niż próba pogodzenia z Kościołem katolickim.Papież Jan Paweł II przybyłna Kubę z wizytą w roku 1998.Cztery lata pózniej Castro powitał byłego prezydenta Jimmiego Cartera.Jednocześnie tłumił w zarodku wszelkie protesty.Samowolna emigracja pozostała nielegalna, a schwytaniuciekinierzy byli traktowani jako wrogowie ludu.(Tak się przedstawiała oficjalna polityka, mimo że przekazypieniężne od wygnańców w USA stanowiły koło ratunkowe dla kubańskiej gospodarki).Castro był już posiedemdziesiątce i miał siwe włosy, a kiedy witał chorego papieża Jana Pawła II wyglądał raczej nadziarskiego, choć starszego wiekiem arystokratę niż na wysportowanego buntownika z minionych lat, zamieniłbowiem swój wojskowy strój na elegancki ciemny garnitur.Nie pozwolił jednak swym wrogom naprzyjemność oglądania jego rozczarowań.Raz po raz, nie szczędząc słów, wyrażał dumę z osiągnięć swojej re-wolucji w dziedzinie edukacji, zatrudnienia, sportu i opieki zdrowotnej.Cele, takie jak zdyscyplinowanespołeczeństwo komunistyczne i gładko funkcjonująca komunistyczna gospodarka, już od dawna byłynierealistyczne
[ Pobierz całość w formacie PDF ]