Topolski Jerzy Metodologia historii

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Wraz z narastaniem tej walki w coraz większym stopniu potrzebna staje sięorganizacja (tzn.inicjowanie i zespalanie wysiłków), bowiem bez niejnawet zaspokajanie owych elementarnych potrzeb okazuje się już na bardzowczesnym etapie dziejowym niemożliwe.Pojawiają się miejsca dlaorganizatorów, którzy mogą w większym stopniu okazać się inicjatoramibądz w większym stopniu koordynatorami lub też równie dobrze łączyć obiefunkcje.Miejsca te w toku dziejów musiały być zawsze obsadzone, bowieminaczej nie mogłoby toczyć się życie społeczeństwa, uległobysamodestrukcji.Sposób rekrutacji osób na te miejsca kierownicze jednakróżnił się w poszczególnych okresach historycznych.Nieraz stwarzał onwarunki dla dostania się na nie osób zdolniejszych i w ten sposób wybiciasię przez nie; często zaś hamował ujawnianie się tych zdolności,zwalniając przez to w ogóle tempo rozwoju historycznego.To hamowaniemogło polegać nie tylko na utrudnianiu w społecznej obsadzie miejsckierowniczych przez wybitniejsze jednostki, lecz również na zbyt słabympowoływaniu do życia takich miejsc.Podstawowym hamulcem w procesiedostawania się na miejsce organizatorskie jednostek wybitnych, tzn.utrudnieniem w dokonywaniu się ogólnospołecznej selekcji, ujawniającejjednostki najbardziej przydatne, okazywały się przeważnie barierypodziałów klasowych.14 W.Lenin Treść ekonomiczna narodnictwa i jej krytyka w książce p.Struwego.15 J.Plechanow O roli jednostki w historii, s.56.12 - Metodologia historii177Najważniejszym zaś warunkiem dla pojawiania się nowych miejscorganizatorskich okazał się w historii stopień opanowywania przyrodyprzez człowieka, tzn.stopień zaawansowania produkcji społecznej, a więci całokształtu życia społecznego.Te dwa warunki, tzn.jakość selekcji namiejsca kierownicze oraz stopień opanowywania przez człowieka przyrody,stwarzający owe miejsca, są ściśle ze sobą związane: jeden jest funkcjądrugiego, a więc tym więcej miejsc dla ujawniania się działalnościorganizatorskiej ludzi im lepsza jakość organizatorów.Można by towyrazić w sposób następujący, uwidoczniając istniejące tu sprzężeniezwrotne.Jakość organizatorów � * Liczba miejsc dla organizatorówlubLiczba miejsc dla organizatorówLiczba organizatorówSprzężenie to można by nazwać prawem postępu historycznego.Wrócimyjeszcze do tego problemu, wskazując na razie na wysuniętą wyżej rolę wprocesie historycznym organizatorów16, czyli ludzi spełniającychwybitniejsze funkcje aniżeli reszta członków społeczeństwa.Okazuje się,że od nich, gdy znajdą odpowiednie warunki działania, tzn.gdy jest tychorganizatorów jak najwięcej, a jednocześnie są oni odpowiedniejjakości17, zależy ujawnianie się inicjatywy oraz zdolnościkoordynacyjnych dalszych jednostek, a więc postęp rozumiany jakopojawienie się układów coraz bardziej złożonych, skierowanych na corazwszechstronniej sze zaspokajanie rosnących potrzeb człowieka.Postęp tenmoże więc być szybszy lub wolniejszy, zależnie od zaistniałej sytuacji wodniesieniu do działalności jednostek organizujących.Tutaj zbliżamy się do uwypuklenia roli nie tylko jednostek kierujących wogóle, czyli kategorii tych jednostek, lecz określonych, konkretnychindywidualności.Na miejsca organizatorskie, których w rozwijającym sięspołeczeństwie jest coraz więcej, dostawać się mogą jednostki mniej lubbardziej wybitne, tzn.umiejące w sposób mniej lub bardziej wybitnywypełniać funkcje inicjatorskie i zespalające działania innych jednostek.Im bardziej wybitne jednostki dostają się na te miejsca, tym większegorozwoju działalności społecznej można się spodziewać i tym bardziej tadziałalność, dotąd mniej lub więcej rozproszona, zostaje zespalana i wokreślony sposób kierowana.Siła efektu społecznego takiego zespalaniajest, jak wiemy z historii, (przypomnijmy na przykład RewolucjęPazdziernikową), niejednokrotnie ogromna.Na miejsce różnokierunkowychdziałań jednostek pojawia się jednokierunkowe, mniej lub bardziejuporządkowane, działanie, i na tym głównie polega novum zaistniałejsytuacji.Suma sił-działań różnokierunkowych poszczególnych jednostekprzed podjęciem funkcji organizatorskiej przez osobę wybitną może wcalenie być mniejsza od tej sumy po wkroczeniu jej do akcji; efekt polegabowiem, jak wskazywaliśmy, na jednokierunkowości uderzenia".Takie uderzenie", większe im wybitniejsza jednostka je inicjuje, zmieniającew określonym obszarze sieć sprzężeń układu, powoduje powstanie w nimsprzeczności, domagających się z kolei przezwyciężenia, a to, jak wiemy,jest zródłem ruchu i rozwoju układu.Jest oczywiste, że działanie każdejjednostki, a nie tylko tzw.wybitnej, wpływa na zmiany w układach; chodzitu jednak o układy względnie małe, a więc i sprzeczności mniejszej rangi.Całe16 Rzecz jasna pojęcie to rozumiemy bardzo szeroko.17 Pojęcie jakości" organizatora wyjaśnimy w dalszym ciągu.178układy poruszają" natomiast decyzje organizatorskie jednostek wybitnych,o ile, rzecz jasna, decyzje te są zdolne wciągnąć do działania masy, tzn.sprawić, by formułowane przez jednostkę wybitną cele zostały przyjęteprzez masy za swoje.Znaczy to również, by masy zaczęły wyznawaćideologię (rozumianą jako sformułowanie celu działania i jegouzasadnienia), służącą realizacji tych celów i uznały ją za układsterujący ich działaniami.Układ ten zapewnia porozumienie międzyorganizatorami a resztą społeczeństwa.Im jest trwalszy i wyrazniejszy,tym porozumienie to trwa dłużej i jest pełniejsze.Oczywiście między masami i jednostkami wybitnymi nie ma żadnej przepaścitypu carlyle'owskiego.Po pierwsze, dlatego że działalność jednostekwybitnych jest niemożliwa baz działań mas.Musi ona te działania brać wrachubę i na dłuższą metę nie może stać z nimi w sprzeczności.Po drugiedlatego, że jednostki wybitne rekrutują się spośród wszystkich członkówspołeczeństwa, a przy tym takich jednostek potrzeba w życiu społecznymwiele.Jest uproszczeniem, przy mówieniu o wybitnych jednostkach, kiedysię wskazuje jedynie na nazwiska takie jak Cezar, Karol Wielki, Cromwell,Napoleon Bonaparte czy Karol Marks.Tego typu jednostki należąrzeczywiście do czołówki wybitnych ludzi.Bez nich, choć świat społecznyby istniał, jego historia przedstawiałaby się dużo inaczej.Wątpimy czy bez Napoleona odbyłaby się epopeja napoleońska, a bez Leninatak szybkie przejście od rewolucji burżuazyjno-demokratycznej dosocjalistycznej.Obok jednak tych ludzi najbardziej widocznych" whistorii, dostrzegać trzeba całe zastępy wybitnych jednostek różnych rang(coraz bliższych masom) w zależności od układów ich działania.Oczywiściezaliczymy tu nie wszystkich organizatorów w życiu społecznym, bowiem iwśród nich mogą znalezć się ludzie nic nie wnoszący, a dający się ponosićdziałaniu innych.W każdym razie jednostek takich szukać będziemy wśróddziałaczy produkcyjnych, naukowych, politycznych, wojskowych itd.Potrzecie, podkreślić można względność pojęcie jednostka wybitna".Możeona być wybitną (tzn [ Pobierz całość w formacie PDF ]

�

do ÂściÂągnięcia * pdf * ebook * download * pobieranie

Tematy