[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.O ile zamieszkiwany przez daną wspólnotę obszar nasz świat sta-nowi, pozostający w więzi z niebiańskim sacrum, kosmos, o tyle reszta nie jest jużkosmosem, lecz zagrażającym mu czymś w rodzaju zaświatów , chaosem,obszarem obcym, zamieszkałym przez poczwary i demony, przestrzenią potrze-bującą organizacji i uświęcenia100.W strukturach myślenia archaicznego doświadczenie władzy wpisywane jestw ogólniejsze doświadczenie sacrum, a z istotą władzy wiąże się pośredniczeniemiędzy tym-niższym i tamtym-wyższym światem.Władza ujawnia się po-przez moc, zdolną nie tylko niszczyć to wszystko, co sprzeciwia się jej woli,ale również ustanawiać porządek i chronić świat przed ponownym pogrąże-niem się w chaosie.Ustanowienie porządku pojmowane jest wówczas jednocze-śnie jako ustanowienie świata i ustanowienie prawdy, wyrażającej ów porządeki pozwalającej człowiekowi odnalezć się w nim.Archetyp Władzy: Bóg-Ojciec i Zwięty-Przodek czyni możliwym pojmo-wanie jej jako tego, co inne na tym świecie 101; nie zwykłe inne po prostu, aleinne-święte, poprzez które objawia się Boska moc i Boskie światło. Władzęuznaje się za ponadludzką siłę, działającą ponad historią i społeczeństwem 102.Wskazana sytuacja nie powinna dziwić skoro: Posiadanie władzy czyni czło-wieka wykonawcą woli nieba, reprezentantem sił wyższych, medium międzyświatem bogów i światem ludzi.Pośrednicząca funkcja władzy czyni ją nor-motwórczą i prawodawczą 103, wyniesioną jednak zarazem ponad ustanawia-ne przez siebie normy i prawo.Takiej władzy nie wolno się sprzeciwiać, możnajej tylko służyć.Nie zawiera się z nią umowy , regulującej obowiązki i pra-wa każdej ze stron, lecz w sposób typowy dla religijnego czy quasi-religijnego98M.Eliade, Sacrum, mit, historia.Wybór esejów, Warszawa 1993, s.70.99J.-E.Cirlot, Słownik symboli, Kraków 2000, s.115.100M.Eliade, Sacrum, mit& , s.60 69.101S.D.Domnikow, Mat'-ziemla i Car'-gorod.Rossija kak tradicyonnoje obszczestwo, Moskwa 2003, s.373.102Dż.Billington, Rossija& , s.120.103S.D.Domnikow, Mat'-ziemla., s.372.36aktu bezwarunkowo oddaje się władzy, powierza się jej siebie104.W ramachrozpatrywanego archetypu władzy łączącego z władzą treści sakralne, moc,prawo i prawdę, czyniącego z niej jedyną prawomocną siłę społecznych prze-mian społeczeństwo odgrywa jedynie rolę pozbawionego indywidualnej woli,biernego obiektu , pozostającego pod sprawowaną z góry kontrolą i opieką.W sferze religijnego kultu: Człowiek otrzymuje wiedzę na temat świętości, po-nieważ się ona przejawia, ponieważ okazuje się ona całkowicie inna od tego,co świeckie 105 w podobny sposób w świadomości archaicznej postrzegana,przeżywana i pojmowana jest władza.Postawy wobec tak pojmowanej władzy nie są jednak wolne od pewnej istot-nej ambiwalencji:wahają się one między uczuciami wszechmocy i bezpieczeństwa [dostrzegania w niej przyp.M.B.] przedłużenia samego siebie i utożsamiania się z podmiotem [władzy przyp.M.B.] i nienawiścią do niej, niezadowoleniem z jej bezsilności (w tych, czy in-nych przypadkach)106.Władza jest akceptowana i odrzucana, afirmowana i negowana; przyciąga i od-pycha& W związku z religijnym (czy quasi-religijnym) postrzeganiem i przeży-waniem władzy, wskazana dwoistość nie powinna dziwić: doświadczenie sacrumjest w ogóle doświadczeniem paradoksu, zagadki, tajemnicy, czegoś, co bu-dzi fascynację, ale i trwogę, wyzwala nadzieję, rodzi jednak ryzyko lub wyma-ga ofiary, kusi i wyzywa, może ocalić, może wyzwolić, ale i zwodzić, wzbudzacześć, nie przestając być również niebezpieczne107
[ Pobierz całość w formacie PDF ]