[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Jasno wynika z tego, żeowe dodatki to po prostu Pactus pro tenore pacis Chil-deberta i Chlotara.Przepisy zawarte w tym tekście po-dzielone są według ich pochodzenia od danego monar-chy jeśli prolog uznać za osobny tytuł, Childebertjest odpowiedzialny za sześć, a Chlotar za dziesięć.Po-nadto w niektórych rękopisach Pactus legis Salicae ty-tuły Pactus pro tenore pacis noszą numery od 78 do 83i od 84 do 93, co jest zbieżne z numerami, które autorepilogu chciał przypisać tytułom Childeberta i Chlota-ra.Wspomniane rozszerzenia nie mogą więc być ni-czym innym jak Pactus pro tenore pacis.Przypisując je dwóm braciom, epilog identyfikujeautorów Pactus pro tenore pacis jako Childeberta Ii Chlotara I.O prawdziwości owej atrybucji przekonujewzmianka w tekście o braterskiej miłości (germanitatisCaritas), jak również odwołanie się przez Chilperyka Ido praw ustanowionych przez jego ojca i stryja.JeśliChildebert I i Chlotar I rzeczywiście dodawali nowe ty-tuły do już istniejących sześćdziesięciu pięciu czy na-wet siedemdziesięciu ośmiu tytułów Lex Salica, pierw-szy merowiński kodeks można datować na okres przedrokiem 511.Z pewnością występują pewne dość za-dziwiające rozbieżności między pierwszymi sześćdzie-sięcioma pięcioma tytułami Pactus Legis Salicaea prawami Childeberta i Chlotara, które wymagajągłębszego zastanowienia.W przepisach o doprowadze-niu niewolnika na sąd Boży Childebert określa czas, ja-ki ma trwać cała sprawa, i mówi, że ustanowione przezniego terminy są tożsame z tymi z Lex Salica.W istocieChildebert ustanawia dwa dwudziestodniowe okresy,podczas gdy odpowiedni przepis z pierwszych sześć-dziesięciu pięciu tytułów mówi o dwóch okresachsiedmiodniowych.Mimo takich sprzeczności zgodnośćrękopisów w kwestii brzmienia pierwszych sześćdzie-sięciu pięciu tytułów jasno dowodzi, że tworzyły onejeden kodeks.Wydaje się także, że inne zachowane ak-ty prawne są od tej kompilacji pózniejsze, pełnią cza-sami wobec niej funkcje uzupełniające.Jest zatemprawdopodobne, że złożony z sześćdziesięciu pięciu ty-tułów tekst Pactus Legis Salicae został skompilowanyprzed rokiem 511.Opierając się na tej hipotezie, można pokusić sięo jeszcze jeden wniosek dotyczący datacji oryginalnegokodeksu.Tytuł 47 odróżnia ziemię między Loarą a Si-lva Carbonaria puszczą przedzielającą wschodnio-i zachodniofrankijskie królestwo od ziem leżącychpoza obszarem władzy Franków.Za panowania Chlo-dwiga takie rozgraniczenia mogły mieć znaczenie tylkow czasach przed ekspansją Franków w Akwitanii będą-cą rezultatem kampanii Vouill oraz zanim Chlodwignie zniszczył konkurencyjnych królestw takich jak pań-stwo Sigiberta Chromego, innymi słowy muszą one po-chodzić sprzed roku 507.Oznacza to, że Pactus LegisSalicae jest starszy od Liber constitutionum Burgun-dów o co najmniej dekadę, jak również to, że kodeksten powstał prawdopodobnie w czasach, gdy Chlodwigbył jeszcze poganinem.Nic więc dziwnego, że znalezćtam można odwołania do praktyk pogańskich, zwłasz-cza do bydła ofiarnego.Nie zaskakuje również i to, żetekst ten nie zawiera niczego, co można by bez zastrze-żeń uznać za wpływ chrześcijański kodeks nieobejmuje wydanego w 507 r.edyktu Chlodwiga o zie-mi kościelnej, wdowach i sierotach.Spisany w języku łacińskim kodeks, obejmującytakże edykty królewskie, mógł zostać spisany wyłącz-nie z pomocą rzymskich prawników.Paraleli dostarczadzieło przyjaciela Sydoniusza Apolinarego, Syagriuszazwanego Solonem Burgundów, który działał ok.470 r.W momencie prawodawczej aktywności SyagriuszaBurgundowie byli już jednak chrześcijanami.Niechrze-ścijańska, a nawet pogańska natura niektórych tytułówPactus Legis Salicae sprawia, że udział rzymskichprawników może wydawać się mniej prawdopodobny.Użyteczna analogia występuje nie w zródle prawnym,ale w napomnieniu skierowanym przez Remigiusza doChlodwiga w początkach panowania tego ostatniego.Chociaż król wciąż był poganinem, Remigiusz doradzałmu, by słuchał biskupów.Chrześcijańscy Rzymianiechętnie współpracowali z pogańskimi Frankami.Krót-ko mówiąc, możemy domyślać się, że pierwotna wersjaLex Salica zawierająca tradycyjne prawo zwyczajoweoraz edykty królewskie została skompilowana dlaChlodwiga być może przez mężów biegłych we fran-kijskim prawie, ale z pewnością z pomocą prawnikówrzymskich.Wersje i ratyfikacje Lex SalicaPactus pro tenore pacis mógł być pierwszą próbąpoprawy praw Chlodwiga I, a na pewno nie była topróba ostatnia.Proces przeglądania i uzupełniania prawmożemy prześledzić dzięki opisom męczeństwa żyją-cego w połowie VII w.biskupa Autun Leodegariusza.Według pierwszej Passio Leodegarii: Wszyscy doma-gali się od króla Childeryka [II], by ów rozkazał, żebywe wszystkich trzech otrzymanych przez niego króle-stwach sędziowie zachowywali prawo i zwyczaj każdejpatria, jak bywało w przeszłości.Działo się to w roku673, krótko po tym, jak Childeryk II opanował Neustrięi Burgundię, władając jednocześnie w swym pierwot-nym królestwie Austrazji.Druga Passio zdradzanam, co uczynił w tych okolicznościach biskup: Prze-jąwszy zarząd nad królestwem, przywrócił do poprzed-niego stanu wszelkie prawa, które uznał za bezużytecz-ne i sprzeczne z prawami dawnych królów i najszla-chetniejszych możnych.Pewne dowody na poparcie tezy, że Leodegariuszprzeprowadził reformę prawa znajdują się w jednymz rękopisów Pactus Legis Salicae, w którym po epilogunastępuje lista królów.Składają się na nią imiona Teu-deryk, Chlodwig, Childebert, Dagobert, Chilperyk,Teuderyk i Childeryk.Podano także lata panowaniakażdego z królów oraz wspomina o interregnum mię-dzy dwoma ostatnimi.Wszystko to pozwala zidentyfi-kować królów jako Teuderyka III (673, 675 690/691),Chlodwiga III (690/691 694), Childeberta III (694711), Dagoberta III (711 715/716), Chilperyka II(715/716 721), Teuderyka IV (721 737) i ChilderykaIII (743 751/752).Lista zawiera większość, choć niewszystkich, królów panujących po roku 675, a do-łączenie jej do zwodu praw nie wydaje się przypadko-we.Najprawdopodobniej imiona te pierwotnie byłyoznaką królewskiej sankcji dla Pactus Legis Salicae,mimo że wzmianka o bezkrólewiu w latach 737 743może sugerować, że była to zwykła lista kolejnychwładców
[ Pobierz całość w formacie PDF ]