[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Kiedy wyjechali, nie było jeszcze zawieszenia broni.Wielu z nich straciło na wojnie ojców.Niektórzy, na przykład ten młody inżynier, z którym tak długo i miło mi się rozmawiało,dowiedzieli się o śmierci ojca w bitwie dopiero po powrocie.Matka wyszła ponownie za mążi miała już kilkoro dzieci z nowego związku.- Nie otrzymywaliśmy wiadomości z domu, a jeżeli czasami przyszedł nawet jakiś list, niepisali o niczym złym, żeby nas nie martwić.Chyba już pisałam, że w obozach w Tinduf nie ma służb pocztowych.Jeśli po powrocie doBarcelony chciałabym np.wysłać do Dumachy kilka książek czy zdjęć z mojej wędrówki,będę musiała szukać kogoś, kto akurat się tutaj wybiera, i poprosić o przewiezienie paczki.- Gdybyś tu została, musiałabyś wyjść za mąż bardzo wcześnie - powiedziała mi pewnapielęgniarka, która studiowała na Kubie.I to chyba prawda, bo wiele młodych matek, które poznałam w ciągu mojej wyprawy przezprowincje i miasta saharyjskie - wilaje i daira - to dziewczyny, które nigdy nie wyjechały zobozów, a wykształcenie otrzymały w Szkole im.27 Lutego i w innych ośrodkachszkoleniowych dla kobiet, prowadzonych przez Unię.Pielęgniarka dodała ze śmiechem, że kiedy wróciła do domu i musiała dostosować się dotutejszego trybu życia, najtrudniej było jej nauczyć się, jak nosić mełhfa.Młoda nauczycielka, która długie lata studiowała i żyła za granicą, miała jasny plan działania:- Wróciłam z wielką ochotą do pracy.Chcę spróbować zmienić tu wiele rzeczy, poprawić je.Oczywiście nie da się zmienić mentalności ludzi starszych, bo ta opiera się przede wszystkimna religii.Ale my, młode, też jesteśmy Saharyjkami, to nasz kraj i nasze społeczeństwo.Niema mowy o żadnym kwestionowaniu tradycji ani tym bardziej o kłótni - chcemy tylkoprzekonać starszych, pokazać im, że jesteśmy kobietami, które chcą decydować o własnejprzyszłości.Mówiła z takim przekonaniem, że jej pasja wzruszyła słuchaczki.Inna młodziutka absolwentka psychologii wskazała najbardziej znaczącą zmianę, jaka jejzdaniem nastąpiła w charakterze ludzi podczas jej nieobecności.- Nie ma już dawnej nadziei.Poprzednio radio bez przerwy nadawało wiadomości o rozwojuwalk, o negocjacjach.Teraz już nie.Wszyscy już10-Kobiety pustyni145wiemy, że to nie jest szybki proces: widzimy to i cierpimy z tego powodu.Jesteśmy jednakprzygotowani na przyjęcie rezultatu referendum, na organizowanie własnego państwa i wdalszym ciągu czekamy na decyzje ONZ.Niemniej jasno widać, że Sahara Zachodnia nie jestdla nich tak ważnym zagadnieniem, jak, na przykład, Afganistan czy Palestyna.I boję się, żejeśli tak będzie dalej, ludzie zaczną pytać, jaki sens ma studiowanie.Wielu z tych, którzyzdobyli wykształcenie poza krajem, nie mogą go tutaj wykorzystać.I być może przyjdzie takidzień, kiedy nikt nie będzie chciał się uczyć.Bo i po co?Tę samą obawę, niemal pewność, wyraziła jedna z lekarek.- Proces pokojowy zmienił się w proces powolnej śmierci.Chcą, żebyśmy pomału umierali,chcą z nami skończyć, chcą, byśmy umarli z wyczerpania, a może po prostu z nudów.Dośćmają naszego dochodzenia swoich praw.Wszystkie zgodnie twierdzą, że musiały na nowo przyswoić sobie miejscowe obyczaje.Jaknosić melhfa, jak podawać herbatę, jak przestrzegać podstawowych zasad uprzejmości ipoprawnego zachowania.- Pierwszy raz maluję henną zaproszoną osobę - powiedziała mi jedna z kobiet, które mi jąnakładały.- Powinnyśmy były zrobić to zaraz po twoim przyjezdzie.Moja matkanakrzyczałaby na mnie, gdyby się dowiedziała, że tyle czasu z tym zwlekałyśmy!Inne zapewniają, że nic im nie wydaje się dziwne, że zmiana wcale nie jest tak raptowna, bobyły na nią przygotowane i doskonale wiedziały, co je czeka.Innym mentalność czyzachowanie niektórych osób wydaje się szokujące, ale dobrze wiedzą, że one także, mimoswojego specyficznego sposobu myślenia, zachowania i poglądów, stanowią częśćspołeczeństwa i nie uważają swojej odmienności za problem.Oczywiście niektóre z nich miały trudności z przyzwyczajeniem się do jedzenia, warunkówsocjalnych i klimatycznych na algierskiej hama-dzie.Kiedy byłam w Rabuni, rozmawiając z tym i owym, po raz pierwszy ćwicząc, jak już wiesz,swoją cierpliwość, pewna kooperantka, która już od lat pracuje w obozach dla uchodzców idlatego doskonale zna sytuację, powiedziała, że te kobiety, powracające ze studiów zagranicą, są bardzo sfrustrowane.Nie wiem, do jakiego stopnia to prawda.Niewątpliwie wszystkie te kobiety chciałybydysponować większą liczbą środków, by móc wprowadzić w życie swoje pomysły, dokonaćtej zmiany warty", o której tyle sięmówi.Wreszcie dowiedziałam się, dlaczego tylu mężczyzn saharyjskich przez cały dzień trzyma wustach patyczek! Zwróciło to moją uwagę już pierwszego dnia, ale aż do dziś nie miałamokazji o to spytać.Bogiem a prawdą, przypuszczałam, że to rodzaj trzciny cukrowej.Ale dzisiaj zwiedzałyśmyoddział dentystyczny jednego ze szpitali, gdzie pracuje pewna lekarka-stomatolog, któraniedawno wróciła z Kuby.Wyjaśniła mi, że ten patyczek, długości mniej więcej dłoni, którymężczyzni bez przerwy żują, to gałązka z leczniczego krzewu atil, zwana meswak, którasłuży jako.szczoteczka do zębów.Możesz sobie wyobrazić moje zaskoczenie.Do naszejrozmowy przyłączył się starszy lekarz i dalej objaśniał mi tę sprawę, bo do lekarki przyszedłpacjent i musiała się nim zająć.Atil - to bardzo gęsty krzak, rosnący na Saharze Zachodniej.Spotyka się go na terytoriachokupowanych, przywożą go też z terenów wyzwolonych, dzisiaj pod kontrolą wojskową.- Zawiera bardzo dużo fluoru, tak że nie trzeba już używać pasty do zębów.Czubek nadgryzasię aż do rozstrzępienia i używany jak szczoteczka jest bardzo zdrowy dla uzębienia.Trzebatylko zdjąć korę.W 1985 roku wysłaliśmy to drzewo do analizy w laboratorium i odkryliśmy,że oprócz fluoru zawiera kwas z grupy przeciwbólowych - stąd jego właściwości lecznicze.Ale trzeba uważać i kiedy jest jeszcze zielony, starać się jak najczęściej spluwać, by uniknąćpołykania wraz z miąższem za dużej ilości kwasu.Tutaj używamy go zawsze, chociażrobienie tego publicznie przez dziewczęta odbierane jest jako objaw złego wychowania.Lekarz ów powiedział mi też o właściwościach innych roślin, których Saharyjczycy od lattradycyjnie używają jako lecznicze.Teraz potwierdzono naukowo, że istotnie mają cechy,przypisywane im przez tabita -znachorki, które praktykują zieloną medycynę".- Pachnący gozdzik czy czosnek mają właściwości przeciwbólowe.Z talha, wysokiegokrzewu akacji, który jest zielony tylko latem, można robić napar uśmierzający bóle żołądka, ajego żywica, zwana elk, którą także trzeba zbierać latem, ma działanie przeciwuczuleniowe.Ztego krzewu wykorzystuje się każdą jego część
[ Pobierz całość w formacie PDF ]