[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.W tym ujęciu użyteczność jest kategorią indywidualną i subiektywną, istniejącą tylko w świadomości nabywcy.Jej specyfiką jest jednak to, ze obiektywizuje się ona w całej produkcji nabywców.11.KARDYNALNA I ORDYNALNA TEORIA UŻYTECZNOŚCIKardynalna teoria użyteczności była pierwszym etapem rozwoju.Zakładano, że jest możliwe bezpieczne mierzenie użyteczności, czyli przepisanie określonej jednostek danego dobra pewnych wartości tzw.utylitarnych.W skrajnie psychologicznym ujęciu oznacza to, że skalę użyteczności możemy stworzyć poprzez psychologiczną introspekcję zachowań konkurentów.W nieco mniej subiektywnym znaczeniu oznacza to, że ceny bezpośrednio odzwierciedlają użyteczność.Ordynalna (porządkująca) teoria użyteczności odchodzi od założenia możliwości bezpośredniego pomiaru użyteczności.Możemy jednak w drodze badań empirycznych porządkować stopień porządkowy określonych dóbr czy zwłaszcza możemy tworzyć skalę preferencji.W późniejszym okresie doprowadziło to do porządkowania tzw.koszyków dóbr.W sposób praktyczny dokonujemy tego badając ujawniające się na rynku w postaci cen czy wielkości popytu, skutki wyborów dokonanych przez konkurentów.Założeniem teorii ordynarnej jest obserwacja rynku w celu uzyskania informacji o użyteczności.Jest to niejako odrzucenie rozumowania teorii kardynalnej, gdzie do zachowań rynkowych dochodzono wychodząc z obserwacji pojedynczego konsumenta.Preferencja oznacza, że wolimy coś bardziej od czegoś innego.Teoria ordynalna jest współcześnie dominującą w określaniu teorii popytu, teorii cen, itp.Różnicę pomiędzy ordynalną a kardynalną teorią użyteczności możemy przedstawić za pomocą wzorów matematycznych:f=(x1, x2, x3,.,xn)np.x1 - koszyk pierwszy oznacza dobre zaspokojenie potrzeby jedzeniax2 - ubraniax3 - czytaniaSą to tzw.małe koszyki dóbr.Różne kombinacje małych koszyków dóbr tworzą tzw.duże koszyki dóbr (struktury konsumpcji).x1, x2, x3,., xnKażdy koszyk konsumpcji (duży) posiada określoną użyteczność, którą zapiszemy jako:U(x1), U(x2),., U(xn)Sens kardynalnej teorii użyteczności zawiera się w tym, że potrafimy określić ilościowo wartość U(x1), U(x2) itd.W ramach teorii ordynalnej możemy jedynie stwierdzić, że stosunek:U(x1) > U(x2)Co odczytamy, że dla konsumenta użyteczność koszyka x1 jest większa od koszyka x2, czyli preferuje on x1 w stosunku do x2.Nie możemy jednak określić liczbowo wartości tych funkcji.Mogą też wystąpić koszyki dóbr oceniane jednakowo, tzn.U(x1) = U(x2)Większą ilość takich koszyków tworzy krzywą obojętności.Wspomniana teoria użyteczności oparta jest na następujących założeniach:lużyteczność dobra jest utożsamiana z wartością i traktuje się ja jako kategorię sfery wymiany bądź sfery zaspokajania potrzeb,llw pełni akceptuje się pierwsze prawo Gossena czyli prawo nasycalności potrzeb w społeczeństwie.Prawo to przyjmuje postać prawa malejącej krańcowej substytucjilljednostka posiada znany sobie układ preferencji w zakresie konsumpcji.Preferencje te są niezależne od cenyllpreferencje spełniają warunek tranzytywności.Jest to przeniesienie do ekonomii z logiki matematycznej.Zasada przechodniości, a mianowicie jeżeli:lx1 > x2 to U(x1) > U(x2)jeżeli x2 > x3, to U(x2) > U(x3) => x1 > x3 U(x1) > U(x3).Gdyby nie przyjąć założenia tranzytywności oznaczałoby to, że konsument nie umie logicznie uporządkować swoich preferencji w zakresie konsumpcji, a tym samym nie jest w stanie racjonalnie zachowywać się na rynku.Nordhaus - racjonalny jest tylko mężczyzna, patrzy na cenę, kobieta czerpie przyjemności z przebierania.12.UOGÓLNIONA INTERPRETACJA KRZYWYCH OBOJĘTNOŚCIPunktem wyjścia jest tutaj funkcja użyteczności traktowana jako funkcja wielu zmiennych.Funkcja ta ma postać:U=f(x1, x2, x3,.,xn)Gdzie:x1, x2, x3,.,xn - konsumpcja pojedynczych dóbr bądź też małych koszyków dóbr.Zakładamy, że konsumpcja x1, x2, x3,.,xn ma charakter ciągły i zmiany tej konsumpcji mają również charakter ciągły.Funkcja użyteczności jest przynajmniej dwukrotnie różniczkowalna względem poszczególnych dóbr.Użyteczność krańcową dobra xi będziemy rozumieli jako przyrost użyteczności całkowitej wywołanej nieskończenie małą zmianą ilości tego dobra, przy jednoczesnym założeniu, że ilości pozostałych dóbr wchodzących w skład konsumpcji pozostają niezmienione.Matematycznie użyteczność krańcową interpretujemy jako pierwszą pochodną cząstkową funkcji użyteczności całkowitejMU - użyteczność krańcowaPochodna ta ma następujące właściwości:lpierwsza pochodna jest większa od zera funkcja rosnącalldruga pochodna cząstkowa jest mniejsza od zera funkcja wklęsłalUkQZnaki obu pochodnych mają swoista interpretację ekonomiczną.Pierwsza pochodna cząstkowa >0 oznacza, że konsument postępuje racjonalnie, inaczej mówiąc im większa konsumpcja dobra pierwszego, tym większy przyrost użyteczności.Znak drugiej pochodnej wyraża formalnie prawo malejącej użyteczności krańcowej: "w miarę wzrostu konsumpcji użyteczność krańcowa maleje"
[ Pobierz całość w formacie PDF ]